به گزارش خبرنگار مهر، انتشارات انقلاب اسلامی در قالب کتابی جامع و قابل استفاده با عنوان «دعا از منظر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای رهبر معظّم انقلاب اسلامی»، مباحث مربوط به دعا و ذکر و مناجات و جایگاه آن در
منظومه عقاید الهی را در بیانات ایشان منتشر کرده است. این اثر در 150 صفحه و در پنج فصل کلی، به کوشش علیرضا برازش گردآوری و تدوین شده و در ذیل هر فصل، زیرعنوان‌ها و ریزموضوعات مربوط به آن جای گرفته است.
دعا چیست و چه انواع و مصادیقی دارد؟ خدا را چگونه بخوانیم و در دعاها از او چه بخواهیم؟ آیا دعا رقیب ابزارهای مادی است یا در طول آنها؟ آیا دعا ضرورتاً همیشه با حاجت خواستن همراه است؟ آداب و شرایط دعا و شرایط استجابت آن چیست؟ وجوه معنایی استجابت دعا چیست؟ بهترین زمان‌ها و موقعیت‌ها برای دعا چه زمان‌هایی هستند؟ دعا چه فواید و دستاورهایی برای آدمی دارد؟ و... . این‌ها بخشی از مهم‌ترین مسائلی است که در این اثر از لسان رهبر معظّم انقلاب اسلامی مورد تبیین و تحلیل قرار گرفته است.
فصل اول این اثر با عنوان «معانی دعا، اجابت و ذکر»، وجوه مختلف معنایی و مفهومی دعا، ذکر و اجابت را در بیانات رهبری معظّم انقلاب گرد آورده بررسی کرده است که بیانات ایشان مشحون از استناد به شواهد قرآنی و روایی است. چیستی مفاهیم «دعا»، «ذکر» و «اجابت»، مقام و جایگاه والای آنها در منظومه‌ی عقاید دینی و نیز اقسام و انواع دعا، عناوین مفصّل و متعدّدی را در این فصل به خود اختصاص داده است.
از مباحث خواندنی فصل اول، تبیین نسبت دعا با ابزارها و علل مادی و طبیعی است؛ این‌که آیا دعا، با آن نقش معجزه‌آسا، رقیب ابزارهای مادی است و آیا با وجود آن باید از آن ابزارها دست شست؟ در مجالی از این اثر آمده است: «دعا وسیله‌ای در کنار وسایل دیگر است... همچنان که در عالم وجود، خدای متعال، ده‌ها وسیله و سبب و علت قرار داده است، دعا هم یکی از آن سبب‌هاست».
فصل دوم در عناوین و موضوعات متعددی به «اهمیت دعا و ذکر» پرداخته است. در این فصل از لسان رهبر معظّم انقلاب تأکید شده که توفیق در دعا علامت لطف پروردگار است. همچنین با استناد به شواهد ثقلین، «دعا» مظهر بندگی در مقابل خداوند، معنادهنده حیات آدمی، سلاحِ مایه‌ی نجات، کلید خرائن الهی، مغز عبادت، مهم‌ترین علاج، تنها راه رسیدن به خواسته‌های عظیم و... معرفی و به مقام دعا کنندگان و نیز تأثیرات معجزه‌آسای آن بر دل انسان پرداخته شده است.
در بخشی از مباحث این فصل و در ذیل مباحث مربوط به «مذمّت ترک دعا» از لسان مقام معظّم رهبری آمده است که سلب توفیق دعا، نگران کننده‌تر از سلب توفیق اجابت است. یکی از علامات بد و منفی روحی برای انسان آن است که توفیق حال دعا از انسان گرفته شود و کسی که خود را از دعا بی‌نیاز و مستغنی بداند، پشتوانه‌ی عظیم روحی خود را از دست خواهد داد.
در همین فصل در ذیل عناوین متعددی به بیان اهمیت «ذکر» نیز پرداخته شده است. در مباحث این بخش، راه تقوا، «ذکر» خدا معرفی شده و «ذکر»، عرفان حقیقی و یکی از بهترین ذخایر معنوی شمرده شده است. همچنین در مبحثی قرآن، وسیلۀ ذکر معرفی شده و فقراتی از مباحث این بخش نیز به بیان اهمیت صحیفه‌ی سجادیه اختصاص یافته است.
فصل سوم در مباحث بسیار مهمی به شرایط ظاهری و باطنی دعا و شروط اجابت آن پرداخته است. در این فصل مباحث بسیار دقیق ومتعددی در ذیل عناوینی چون پیش‌شرط‌های دعا، موانع اجابت دعا، شروط حقیقی بودن دعا و قطعی بودن اجابت در پی آن، شروط مرتبط با اعتقادات و حالات دعاکننده نسبت به خداوند، شروط مرتبط با اعتقادات دعاکننده نسبت به دعا، شروط مرتبط با قلب و دل دعا کننده و بهترین زمان‌ها و موقعیت‌ها برای دعا مورد بررسی وتحلیل قرار گرفته است.
در کنار آداب و شرایط مهم ظاهری و باطنی که برای دعا و استجابت آن و نیز موانع استجابت دعا ذکر شده، یکی از مفاد مهم مباحث این فصل مربوط به زمان‌ها و موقعیت‌های برتر برای اجابت دعاست. حضرات معصومین(علیهم‌السلام) بر فضیلت دعا و احتمال بالای استجابت آن در مواقع خاصی تأکید کرده‌اند که در کتاب «دعا از منظر رهبر معظّم انقلاب اسلامی» به برخی از این زمان‌ها همچون ماه‌های رجب، شعبان و رمضان، عید فطر، ایام معلومات، نماز و... پرداخته شده است.
چهارمین فصل کتاب به تبیین فواید و دستاوردهای عمده‌ی دعا اختصاص یافته است که به‌طور کلی می‌توان در سه دسته‌ی شکستن نفسانیات و رشد روحیه‌ی خاکساری، کسب معارف، و دریافت حاجات خلاصه کرد. مباحث و عناوینی چون سلوک در صراط مستقیم، معنا یافتن زندگی، دفع انگیزه‌های مادّی‌گرایانه، تهذیب نفس و تطهیر روح، احیاء و نورانیّت قلوب، دمیدن روح اخلاص در انسان، ثبات قدم، امید و نشاط، دفع گناه و غفلت، دفع سرگشتگی و درماندگی، دفع بلا و... از جمله دستاوردهای دعا ذکر شده است.
پنجمین و آخرین فصل این اثر به کیفیت دعا و چیستی مفاد دعاها و درخواست‌های بندگان از خداوند با نظر به توصیه‌ها و سفارش‌های اهل‌بیت(علیهم‌السلام) اختصاص یافته است. در مباحث پایانی این فصل هم نمونه‌هایی از بهترین کتاب‌ها و ادعیه‌ی برجسته معرفی شده‌اند. صحیفه‌ی سجادیه به عنوان کتاب نمونه‌ی دعا مورد نظر قرار گرفته و در کنار فقراتی از این صحیفه‌ی مبارکه، ادعیه‌ی مأثوره‌ای چون دعای ابوحمزه‌ی ثمالی، دعای افتتاح و دعای عرفه، به عنوان نمونه‌هایی از بهترین دعاها معرفی شده‌اند که به فرموده‌ی رهبر معظّم انقلاب، در این دعاها بهترین مطالبات و خواسته‌ها برای انسان، با مایه‌های خشوع و تضرّع مطرح شده است.
نظر شما